Je voeten zijn een van de belangrijkste onderdelen van je lichaam. Je belast ze namelijk de hele dag met lopen, staan of rennen. Ze krijgen dan ook gedurende je leven veel te verduren. Zo stellen Margreet van Putten en Elke Huijbrechts (2020) dat 90% van alle mensen met reumatoïde artritis (RA) ergens in de loop van de ziekte voetproblemen krijgen. Voor artrose is dat één op de zes mensen, volgens van Putten en Huijbrechs. Goed voor je voeten zorgen is dan ook heel belangrijk, vooral als je reuma hebt. Welke voetafwijkingen en voetproblemen dan het meeste voorkomen bij reuma, hoe deze reuma voet behandeld wordt én wat je zelf kan doen om je reuma voeten goed te verzorgen, lees je in deze blog!
1. De klauwteen
Een klauwteen is een teen waarbij het gewricht tussen je eerste middenvoetbeentje en de teen overstrekt is en dus omhoog staat en waarbij het gewricht eerste gewricht van je teen gebogen is. Je teen ziet er hierdoor uit als een klauw, waarbij het topje van de teen niet de grond raakt (zie afbeelding 1) (Putten & Huijbrechts, 2020; Provoet, z.d.; Huisarts & Wetenschap, 2003).
Indien je een klauwteen hebt kan deze nog beweegbaar zijn of juist vast zitten. Vooral het laatste kan zeer pijnlijk zijn, waardoor het lopen lastiger wordt. Daarnaast kan deze teen ook vervelende drukplekken geven. Die kunnen als ze niet behandeld worden eelt, pijnlijke likdoorns en een rood, dik en warm gewricht veroorzaken (Putten & Huijbrechts, 2020; Provoet, z.d.; Podotherapiebrugmans, zd, Huisarts & Wetenschap, 2003)
Klauwtenen komen veel voor bij RA, artrose, Spondyloartritis en Sclerodermie. Door ontstekingen in de voet kan er namelijk een diepstand van de voorvoet ontstaan, waardoor de trekrichting van de trekspieren in de voet kunnen veranderen (Putten & Huijbrechts, 2020).
Behandelingen
Een podotherapeut kan de klauwteen behandelen met een teenorthese, die de stand corrigeert en drukplekken verminderen. Daarnaast kan de podotherapeut steunzolen aanmeten, die de voorvoet corrigeren waardoor de tenen minder gestrekt zijn (Putten & Huijbrechts, 2020; Provoet z.d.; Podotherapiebrugmans, z.d.) Steunzolen zijn wetenschappelijk nog niet bewezen effectief, maar dat betekent niet dat ze volledig zinloos zijn. vooral bij klauwtenen (Gezondheidswetenschap.be, z.d.). Probeer ze dan ook uit en kijk wat het voor jou doet!
Indien bovenstaande behandelingen niet effectief blijken te zijn, kan een operatie overwogen worden. Hierbij wordt het kopje van het basiskootje verwijderd, zodat de teen korter wordt en weer recht kan komen te staan. Na de operatie blijft de teen 6 tot 8 weken nog stijf (Annatommiemc, z.d. MUMC, 2018).
2. De hamerteen
De klauwteen en hamerteen lijken veel op elkaar, maar verschillen toch. Waar bij de klauwteen twee gewrichten betrokken zijn, is bij de hamerteen het laatste gewricht tussen het eerste en tweede kootjes ook betrokken. Dit gewricht is naar beneden gebogen, waardoor de teen de grond raakt (zie afbeelding 2). Anders dus dan bij een klauwteen, waarbij het uiteinde van de teen niet gebogen is en dus ook niet de grond raakt (Putten & Huijbrechts, 2020; Provoet, z.d.; Huisarts & Wetenschap, 2003).
Een hamerteen kan net zoals de klauwteen drukplekken en vervelende likdoorns veroorzaken. Het is belangrijk dat deze op tijd behandeld worden en dat de nagel kort gehouden wordt, omdat deze de grond raakt. Dit kan namelijk pijnklachten veroorzaken Putten & Huijbrechts, 2020, Podotherapieburgmans, z.d.).
Net zoals bij een klauwteen, kan de hamerteen op het begin nog flexibel en beweegbaar zijn. Maar hoe langer de klachten aanblijven, hoe stijver en onbeweegbaar deze wordt. Dit kan zeer pijnlijk zijn, wat het lopen bemoeilijkt. Niet alleen het gewricht kan hierdoor verder aangetast worden en pijnlijk aanvoelen, maar ook de nagel kan gaan ingroeien (Putten & Huijbrechts, 2020, Provoet, z.d. Podotherapiebrugmans, z.d.) .
Een hamerteen komt, net zoals een klauwtenen, veel voor bij RA, artrose, Spondyloartritis en Sclerodermie. Door ontstekingen in de voet kan er namelijk een diepstand van de voorvoet ontstaan, waardoor de trekrichting van de trekspieren in de voet kunnen veranderen (Putten & Huijbrechts, 2020).
Behandelingen
Om de klachten te verlichten kan een podotherapeut een teenorthese of steunzolen aanmeten. Dit verlicht te pijn en voorkomt likdoorns en eelt. Ook orthopedisch schoeisel kan een optie zijn (Putten & Huijbrechts, 2020; Provoet z.d.; Podotherapiebrugmans, z.d.). Indien dit niet helpt en je last blijft houden van pijnklachten, kan een operatie aan de teen een mogelijkheid zijn. Hierbij wordt het kopje van het basiskootje verwijderd, zodat de teen korter wordt en weer recht komt te staan (Annatommiemc, z.d., MUMC, 2018).
3. Hallux abducto valgus (HAV)
Een HAV is een scheefstand van de grote teen. In de praktijk wordt de term HAV voor alle scheefstaande grote tenen gebruikt, maar dit is echter niet juist. Bij een HAV staat de hallux naar binnen met soms een draaiing van de valgus (zie afbeelding 3). Er dient dus een rotatie naar binnen te zijn van de hallux, terwijl in de praktijk dit niet bij alle scheefstaande grote tenen voorkomt (Putten & Huijbrechts, 2020).
Naar een tijdje ontstaat er vaak een benige verdikking op de knokkel van je teen. Deze kan bij een te krappe schoen zorgen voor een rode plek en een pijnlijke slijmbeursontsteking van de teen. Daarnaast kan er een stekende pijn ontstaan tijdens het wandelen. Oorzaak van een HAV is vaak een ontsteking van het gewricht tussen het eerste middenvoetbeentje en de teen. Een HAV komt veel voor bij RA, maar ook bij mensen die artrose hebben in de teen (Putten & Huijbrechts, 2020).
Behandelingen
De vergroeiing van de teen kan alleen verholpen worden met een operatie. Hierbij zijn verschillende operatie technieken mogelijk. In overleg met een orthopedisch chirurg wordt bekeken welke techniek het meest passend is (Annatommiemc, z.d. MUMC, 2018).
Andere niet operatieve mogelijkheden zijn het laten aanmeten van steunzolen. Deze kunnen de pijn bij het lopen verlichten. En daarnaast zal de podotherapeut advies geven over het dragen van het juiste schoeisel of orthopedisch schoeisel aanmeten. Want een te krappe schoen verergeren de pijnklachten (Podotherapiebrugmans, z.d.; Putten & Huijbrechts, 2020, MUMC, 2018).
4. Dactylitis
Dactylitis (oftewel een worstteen) komt voornamelijk voor bij Spondyloartritis, maar ook bij bepaalde vormen van juveniele idiomatische artritis (jeugdreuma) en de ziekte van Reiter kan dactylitis voorkomen. Bij dactylitis is de teen volledig opgezwollen en rood, waarbij alle gewrichten van de teen zijn aangedaan. Onderliggend zijn de pezen in de teen ontstoken en komt het vaak voor in combinatie met psoriasis van de huid en de teennagel (Bijlsma & van Laar, 2013; Jochems & Joosen, 2000; Putten & Huijbrechts, 2020).
Er zijn twee soorten dactylitis: een acute en chronische. Een acute dactylitis ontstaan heel snel en gaat gepaard met acute zwelling en pijn. Een chronische dactylitis wordt juist gekenmerkt door een pijnloze zwelling. Een acute dactylitis kan pijnlijke tenen veroorzaken, waardoor het lopen bemoeilijkt wordt (Nederlandse vereniging Reumatologie et al, 2019). Daarnaast kunnen zowel een acute als chronische dactylitis drukplekken, likdoorns en eelt veroorzaken, doordat de zwellingen tegen een te krappe schoen kunnen aandrukken. Belangrijk is dat deze op tijd behandeld worden om erger te voorkomen (Putten & Huijbrechts).
Behandeling
Dactylitis wordt ten eerste behandeld met een NSAID. Ook lokale injecties of glucocorticoïden injecties kunnen ingezet worden om de zwelling tijdelijk te verminderen. Helpen bovenstaande medicijnen niet, is de volgende stap het inzetten van DMARS (Nederlandse vereniging Reumatologie et al, 2019). Wil je meer weten over wat deze medicatie inhoudt? Dan lees deze blogs:
5. Andere voetaandoeningen
Naast bovenstaande voetproblemen zijn er nog tal van andere klachten die aan de voeten kunnen ontstaan als je reuma hebt. Denk aan psoriasis, een achiilepees tendinopathie (een ontsteking van de achillespees), Fasciitis plantaris (hielspoor) of enthesitis (peesontstekingen van de voet of teen). Daarnaast kunnen ook de zenuwen in de voet aangetast worden, waardoor er neuropathie kan ontstaan. Hierdoor kun je veel pijn ervaren in de voet of het gevoel in de voet verliezen.
Wat kun je zelf doen
Heb je voetproblemen bij reuma? Controleer dan elke dag je voeten op wondjes, eelt en drukplekken.
Gebruik goed schoeisel, die niet te klein of te krap is. Wanneer schoenen te krap zijn, kan dit bijvoorbeeld een klauw of hamerteen in de hand werken (Putten & Huijbrechts, 2020) of vervelende drukplekken en wondjes veroorzaken. Wil je tips over het vinden van de juist schoen en hoe je het beste je reuma voet kan verzorgen? Lees dan deze blog: voetzorg bij reuma: de 3 beste adviezen en tips van experts!
Meer weten?
Wil je meer weten over reuma of over reuma behandelingen? Of ben je geïnteresseerd in mijn leven met reuma en tips die hierin handig zijn te gebruiken? Maar misschien loop je ook vast op je werk en wil je hier ook wat meer advies en handvaten in krijgen? Dan zijn onderstaande blogs voor jou ook interessant!
Bronnen
- Van Putten, M., & Huijbrechts, E. (2020). Voeten en reuma (Herzien, derde druk). Bohn Stafleu van Loghem.
- Reade Revalidatie, Tenten-Diepenmaat, M., Van der Leeden, M., Vliet Vlieland, T., & Dekker, J. (2016). Aanbevelingen voor de diagnostiek en behandeling van voetklachten bij patienten met reumatoide artritis. https://www.podotherapie.nl/kwaliteit-van-zorg/wetenschap/richtlijnen-en-protocollen/aanbeveling-ra-voet/#iframe-1
- Provoet. (z.d.). Klauwtenen. http://www.provoet.nl. Geraadpleegd op 19 januari 2022, van https://www.provoet.nl/encyclopedie/klauwtenen
- Provoet. (z.d.) Hamertenen. http://www.provoet.nl. Geraadpleegd op 25 januari 2022, van https://www.provoet.nl/encyclopedie/hamertenen
- Annatommiemc. (z.d.). Klauwteen operatie. http://www.annatommiemc.nl. Geraadpleegd op 19 januari 2022, van https://annatommiemc.nl/behandelingen/voet-en-enkel/klauwteen-operatie/
- Annatommiemc (z.d.). Hamerteen operatie. http://www.annatommiemc.nl. Geraadpleegd op 25 januari 2022, van https://annatommiemc.nl/behandelingen/voet-en-enkel/hamerteen-operatie/
- Annatommiemc. (z.d.) Hallux Valgus operatie. http://www.annatommiemc.nl. Geraadpleegd op 25 januari 2022, van https://annatommiemc.nl/behandelingen/voet-en-enkel/hallux-valgus-operatie/
- Podotherapiebrugmans. (z.d.). Klachten die podotherapiebrugmans behandelen: de voet. http://www.podotherapiebrugmans.nl. Geraadpleegd op 19 januari 2022, van https://www.podotherapiebrugmans.nl/klachtenwijzer
- Huisarts & Wetenschap. (2003, 10 april). Voetklachten. http://www.henw.org. Geraadpleegd op 19 januari 2022, van https://www.henw.org/artikelen/voetklachten
- Gezondheidswetenschap.be. (z.d.). Zijn steunzolen nuttig. http://www.gezondheidenwetenschap.be. Geraadpleegd op 19 januari 2022, van https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/zijn-steunzolen-nuttig
- Jochems, A. A. F., & Joosten, F. W. M. G. (2000). Zakwoordenboek der Geneeskunde (Herzien, 26 ed.). Elsevier.
- Bijlsma, J. W. J., & Van Laar, J. M. (2013). Leerboek reumatologie en klinische immunologie. Bohn Stafleu van Loghum.
- MUMC. (2018). Hallux Valgus (vergroeide scheve grote teen). [Brochure]. Geraadpleegd 25 januari 2022, van https://centraal.mumc.nl/sites/central/files/teen_hallux_valgus_odin_juni_18.pdf
- MUMC. (2018). Hamer- of klauwteen operatie. [Brochure]. Geraadpleegd 25 januari 2022, van https://centraal.mumc.nl/sites/central/files/teen_hamerteen-_of_klauwteenoperatie_odin_juni-18.pdf
- Nederlandse vereniging Reumatologie, M.G.B Van Onna, M. G. B., Van Tubergen, A., Spoorenberg, A., Mahler, E. A. M., Van der Giesen, F. J., Van Kuijk, A., Ramiro, S., & Vis, M. (2019, januari). Consensusdocument voor de diagnostiek en behandeling van Perifere Spondyloartritis. https://www.nvr.nl/wp-content/uploads/2019/02/Consensusdocument-perifere-SpA_def.pdf
reumaleeft.com 
Dag Marja,
Ik heb inderdaad hamertenen, echter heb ik een complicatie in de vorm van poly-neuropathie in beide voeten als gevolg van diabetes.
De voetzorg wordt vanuit zowel diabetes als de artritis uitgevoerd.
Naast artritis psoriatica heb ik veel last van psoriasis, heb in 2015 een hartoperatie gehad omdat de mitralisklep volledig verkalkt was ( heb nog steeds 3 lekke kleppen en een aneurysma), na de hart-operatie heb ik een aantal herseninfarcten gehad (2015-2016) gevolgt door apneu en diabetes 2.
Ik ben in septemer 2018 “duurzaam” afgekeurd na 38 jaar werken voor KPN.
Ik heb 3 weken terug de Moderna boosterprik gehad wat bij mij een reuma-aanval en een psoriasis aanval veroorzaakt heeft.
Naast diverse bloederdunners, diabetes medicatie gebruik ik voor de reuma sinds kort Ustekinumab (Stelara). Ik gebruikte Tofacitinib maar dit medicijn staat zwaar ter discussie omdat Tofacitinib oa. trombose, hart problemen en zelfs diabetes in stand kan houden.
Hi Erik! Dat is een hoop bij elkaar! Hoe moeilijk het ook is, lijkt het me dan wel fijn dat je afgekeurd bent. Geeft toch rust, want lichamelijk krijg je dat niet! Heel veel kracht en hopelijk ook op betere tijden voor jou gewenst!