Spondyloartritis is een van de meest voorkomende vormen van reuma na reumatoïde artritis. Deze auto-immuunziekte bestaat uit verschillende vormen van reuma, waaronder Axiale Spondyloartritis (in de volksmond Bechterew) en Artritis Psoriatica (AP). En omdat deze beide ontstekingsreuma’s onder hetzelfde ziektebeeld vallen, kan het voorkomen dat je gedurende je leven bijvoorbeeld eerst AP krijgt en vervolgens Bechterew ontwikkeld. Of andersom. Axiale Spondyloartritis en Artritis Psoriatica hebben dan ook veel dezelfde kenmerken. Echter, zijn er ook een aantal verschillen te onderscheiden. En deze verschillende zijn super handig om te weten, want wanneer weet je nou welke klachten bij Axiale Spondyloartritis (AS) horen en welke bij Artritis Psoriatica? In deze blog geef ik je een overzicht van de 4 belangrijkste verschillen tussen deze twee vormen van Spondyloartritis!
1. Man versus vrouw
De verhouding man-vrouw van Spondyloartritis is gelijk. Dit betekent dat evenveel mannen als vrouwen Spondyloartritis krijgen (Bijlsma & et al, reumanederland, z.d.). Echter, bij axiale spondyloartritis (AS) ligt deze verhouding anders. Ondanks dat AS een vorm van Spondyloartritis is, komt deze vorm van reuma meer bij mannen voor dan bij vrouwen. En dit verschil is best groot: AS komt 3 keer vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Daarbij is het verloop van de ziekte bij mannen ook nog eens vaak ernstiger dan bij vrouwen (Heide, 2016, Putten & Huijbrechts, 2019).
Daarentegen komt AP evenveel voor bij mannen als bij vrouwen voor. In Nederland heeft 2 tot 3 procent van de bevolking huid- en nagelpsoriasis. Dit betekent dat 2 tot 9 op de 1000 mensen lijden aan AP (Bijlsma & et al, 2013, Maartenskliniek, z.d., Putten & Huijbrechts, 2019).
2. Axiaal versus perifeer
Spondyloartritis is onder te verdelen in twee vormen ((Bijlsma & et al, reumanederland, z.d.):
- Axiale Spondyloartritis: hierbij heb je klachten en ontstekingen aan je bekken en wervelkolom. Er kunnen zichtbare afwijkingen van de bekken en wervelkolom te zien zijn op röntgenfoto’s. Maar in sommige gevallen zijn deze afwijkingen niet te zien op röntgenfoto’s, maar ervaar je wel dezelfde en ontstekingsverschijnselen als bij AS. Deze vorm wordt ook wel niet-radiografische Axiale Spondyloartrtis genoemd. AS oftewel Bechterew valt onder deze beide vormen van Spondyloartritis.
- Perifere Spondyloartritis: hierbij raken vooral de (kleinere) gewrichten in je armen of benen ontstoken. Artritis Psoriatica en reactieve artritis zijn vormen van perifere SpA.
Axiaal betekent in deze context dat de vooral de (grote) gewrichten die dichtbij de kern van het lichaam zitten, zijn aangedaan. Perifeer betekent in dit geval dat de (kleinere) gewrichten die zich aan de uiteinde van het lichaam bevinden zijn aangedaan (Jochems & Joosten, 2000).
Het grote verschil tussen AS en AP is dan ook dat bij AS de axiale gewrichten (bekken en wervel kolom) zijn aangedaan, en bij AP de perifere (handen en tenen).
3. Psoriasis versus geen psoriasis
Psoriasis is een huidaandoening waarbij de huid, nagels en soms ook de slijmvliezen afwijkingen vertonen. Er is een plaatselijke verstoring van de normale vervanging van de huid. De huid wordt rood en schilferig. Er zijn veel verschillende soorten psoriasis, maar het meeste voorkomende plaatsen waar psoriasis op het lichaam voorkomt is: op de ellebogen en knieën, de hoofdhuid en de huidplooien. Ook de teennagels kunnen putjes gaan vertonen en onder de nagel komt soms een bruine verkleuring (Putten & Huijbrechts, 2019).
En eigenlijk zegt de naam artritis psoriatica het al. AP is een vorm van reuma waarbij zowel ontstekingen in de perifere gewrichten voorkomt als de huidaandoening psoriasis. In Nederland hebben 300.000 mensen psoriasis, waarvan 6% – 40% AP ontwikkeld. De meeste patiënten hebben eerst psoriasis, voordat de ziekte AP zich manifesteert. Slechts 10% heeft eerst ontstekingen aan de gewrichten voordat de psoriasis zich laat zien (Podopost, 2015).
Bij AS manifesteert zich echter geen psoriasis en deze huidaandoening hoort dan ook niet bij dit ziektebeeld. Men kan echter wel gedurende het verloop van de ziekte deze huidaandoening krijgen. Dit kan dan een voorbode zijn voor artritis psoriatica. Je reumatoloog zal daarom altijd alert zijn of je deze huidaandoening krijgt, of dat je klachten aan de perifere gewrichten krijgt.
4. Dactylytis versus geen dactylytis
Dactylitis is het volledig opzwellen van de vingers of tenen. Ze worden in de volksmond ook wel ‘worstenvinges’ of ‘worstentenen’ genoemd. Hierbij zijn de drie gewrichten in je vingers of je tenen opgezwollen en het komt vaak voor in combinatie met een ontsteking van de peesschede (Bijlsma & et al, 2013, Jochems & Joosten, 2000)
Dit typisch kenmerk van Spondyloartritis komt met name (in combinatie met psoriasis op de vingers en tenen (nagels) voor bij artritis psoriatica. Bij axiale spondyloartritis komt dit kenmerk veel minder vaak voor (Bijlsma & et al, 2013).
Ook veel overeenkomsten
Naast bovenstaande verschillen zijn er echter ook veel overeenkomsten tussen AS en AP. Zo kunnen bij beide ontstekingen in de pezen of peesschede voorkomen, darmontstekingen ontstaan of ontstekingen aan de ogen. Wil je hier meer over weten? En ben je nieuwschierig welke andere auto-immuunziekte ook nog onder Spondyloartritis vallen? Lees dan deze blog over Spondyloartritis!
Meer weten?
Wil je meer weten over Spondyloartritis of andere vormen van reuma? En wil je ook meer weten over hoe jij kunt blijven werken met reuma? Wellicht vindt je het ook interessant om meer te lezen over hoe je 100% kunt leven met reuma? Dan zijn onderstaande blogs voor jou ook interessant!
Bronnen
- Bijlsma, prof. dr. J. W. J., & van Laar, prof. dr. J. M. (2013). Leerboek reumatologie en klinische immunologie (1ste editie). Houten, Nederland: Bohn Stafleu van Loghum
- Putten van M & Huijbrechts E. (2019). Voeten en reuma. Houten, Nederland: Bohn Stafleu van Loghum.
- Jochems AAF & Joosten FWMG (2000). Coelho Zakwoordenboek der Geneeskunde. Amserdam, Nederland: Elsevier/Koninklijke PBNA.
- Wat is axiale spondyloartritis. (z.d.). http://www.reumanederland.nl. Geraadpleegd op 2 juli 2021, van https://reumanederland.nl/reuma/vormen-van-reuma/axiale-spondyloartritis/
- Van der Heijde, D. (2016, 16 september). Axiale spondyloartritis: oud zeer in nieuwe jas Diagnostisch algoritme helpt bij verdenking op axiale spondyloartritis. http://www.medischcontact.nl. https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/axiale-spondyloartritis-oud-zeer-in-nieuwe-jas.htm
- Wat is artritis psoriatica. (z.d.). http://www.maartenskliniek.nl. Geraadpleegd op 2 juli 2021, van https://www.maartenskliniek.nl/reumatologie/artritis-psoriatica
- Arthritis psoriatica heeft wisselend klachtenpatroon. (2015, 29 juli). http://www.podopost.nl. https://www.podopost.nl/arthritis-psoriatica-heeft-wisselend-klachtenpatroon/
reumaleeft.com 
Artritis Psoriatica kan zowel axiaal als perifere zijn. Het verschil zit hem in welke gewrichten de ontstekingen zit.
Het is niet zo dat als de ontstekingen in het bekken zit, dus axiaal, dat er dan geen sprake kan zijn van AP en dit Spondyloartritis zou zijn zoals je in jouw verhaal schrijft.
Het verschil tussen Spondyloartritis en Artritis Psoriatica is de aanwezigheid van psoriasis.
Maar omdat bij Artritis Psoriatica het meestal gaat om de perifere gewrichten, word er gauw geschreven dat AP een perifiere aandoening is. Maar zoals ik probeer duidelijk probeer te maken, kan AP ook zeker axiaal zijn.
Hoi Yvonne. Klopt, bij AP kan zeker ook axiaal zijn en is het nu zo zwart wit zo als ik ook in de blog beschrijf. De blog geeft de algemene verschillen, maar wilt niet zeggen dat dit ook specifiek zo moet zijn! Bedankt voor je reactie!