Reumatoïde artritis (RA) is een van de meest voorkomende en bekendste reumatische aandoening die er bestaat. Het is dan ook niet gek dat veel onderzoeken en protocollen op dit ziektebeeld gebaseerd zijn. Spondyloartritis (SpA), waar onder andere axiale spondyloartritis en artritis psoriatica in voorkomen, is echter ook een vorm van reuma die veel voorkomt. Ondanks dat deze ziektebeelden gezamenlijke kenmerken hebben (ze vallen namelijk allebei onder de categorie ontstekingsreuma), zijn er ook enkele verschillen te onderscheiden. En deze verschillen zijn vaak niet bekend bij het grote publiek of zelfs bij (bedrijfs)artsen. Door deze onbekendheid en het feit dat de meeste protocollen gebaseerd zijn op RA, kreeg ik vaak onbegrip. Onbegrip door onwetenheid. Want RA is toch iets voor ouderen mensen? En als je RA hebt, dan loopt je krom of heb je knobbels op je handen. Geen van deze maatschappelijke beelden klopt als je SpA hebt. Om hier eens en voor altijd duidelijkheid in te scheppen, heb ik een aantal verschillen voor jullie omgeving op een rij gezet in deze blog.
Symmetrisch versus asymmetrisch
Bij RA uiten de ontstekingen zich vaak symmetrisch in het lichaam (Bijlsma & van Laar, 2013). Dit betekend dat de gewrichten aan beide zijde van het lichaam ontstoken kunnen zijn. Het kan zijn dat in het beginsel alleen je rechterknie ontstoken is, maar naar gelang de tijd zal waarschijnlijk ook je linkerknie gaan ontsteken.
Bij SpA uiten deze ontstekingen zich echter asymmetrisch (Bijlsma & van Laar, 2013). Wat betekent dat de ontstekingen voornamelijk aan één zijde van je lichaam voorkomen.
Polyartritis versus oligoartritis
Bij RA ontstaan vaak ontstekingen bij vier of meerdere gewrichten. Dit wordt ook wel poloartritis genoemd (Bijlsma & van Laar, 2013). Het kan zijn dat de RA begint met een enkele ontsteking, waarbij later in het ziektebeeld meerdere ontstekingen kunnen ontstaan.
Bij SpA zien we echter dat er maar één tot drie gewrichten ontstoken zijn (oligoartritis) (Bijlsma & van Laar, 2013).
Botdestructie versus nieuw-botvorming
Bij RA kan na enige tijd afbraak ontstaan van het bot in en rondom het ontstoken gewricht (botdestructie) . Wat echter veel mensen niet weten is dat bij SpA in het ontstoken gewricht juist nieuw-botvorming kan ontstaan. Dit houdt in dat je lijf het aanmaken van nieuw bot niet goed controleert en doorslaat naar overdreven botvorming. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld de wervels in je rug en nek met elkaar vergroeien. Dit is echter meestal pas na enkele jaren zichtbaar op röntgenfoto’s. Door vroegtijdig diagnose en behandeling kan dit tegenwoordig voorkomen worden.
Vrouwen versus mannen
RA komt zowel bij mannen als vrouwen voor, echter bij RA komt deze aandoening vaker voor bij vrouwen dan bij mannen (vrouwen 3 : mannen 1). Bij SpA staat deze verhouding gelijk of zelfs dat het vaker bij mannen voorkomt (ligt aan de vorm van SpA). Over het algemeen wordt hierbij de verhouding aangehouden dat het vaker bij mannen voorkomt dan bij vrouwen (vrouwen 1 : mannen 2) (Bijlsma & van Laar, 2013).
Oud versus jong
RA kan in alle leeftijdscategoriën voorkomen (18 tot >65). In de praktijk blijkt echter dat het begint zicht tussen 50ste en 60ste levensjaar (Bijlsma & van Laar, 2013). SpA komt echter in de jongere leeftijdscategorie voor. Het begint vaak tussen je 20ste en 30ste levensjaar en uit zich altijd voor je 40ste (Bijlsma & van Laar, 2013).
Andere verschillen
Bovenstaand zijn de 5 grootste verschillen weergegeven. Er zijn echter nog een aantal andere verschillen te benoemen (Bijlsma & van Laar, 2013):
- Het erfelijke gen HLA-DR4 (RA) versus het gen HLA-27 (SpA)
- Perifere (kleine) gewrichten (RA) versus perifere én axiale (grote gewrichten) (SpA)
- Reumafactor bij 80% aanwezig (RA) versus reumafactor bij 10% aanwezig (SpA)
Bij iedereen anders
Reuma uit zich bij iedereen anders. Dit betekend dat niet iedereen die RA heeft bovenstaande klachten heeft. En andersom hoeft bij iemand met SpA de ziekte zich niet volgens bovenstaand beeld te uiten. Ook bij SpA kan polyartrtitis voorkomen en bij RA oligoartritis.
Bespreek de verschillen
Het maatschappelijk beeld dat iemand met reuma een oudere persoon is met meerdere ontstekingen in het lichaam en waarbij sommige gewrichten versleten zijn, past (vaak) niet bij iemand die SpA heeft. Dat zijn vaak jonge mannen en vrouwen met enkele ontstekingen aan (meestal) één zijde van het lichaam. En waarbij soms vergroeiingen van de gewrichten voorkomen.
Om dit beeld te doorbreken kunnen we niets anders dan dit bespreekbaar te maken. Benoem de verschillen aan je partner, familie, vrienden en zelf je bedrijfsarts. Om duidelijk te maken dat je andere beperkingen kunt ervaren dan bij iemand met RA.
Om je hierbij te helpen heb ik een factsheet gemaakt die je kunt uitprinten en meenemen naar je baas, bedrijfsarts of andere mensen in je omgeving. Informeer anderen over je ziekte en ben in controle over je eigen verhaal.
Meer weten?
Wil je meer weten over reuma? Of wil je juist meer weten over hoe je het gesprek met de bedrijfsarts kunt voorbereiden? Dan zijn onderstaande blogs wellicht voor jouw ook interessant!
Bronnen
- Reumanederland
- prof dr. Bijlsma JWJ & prof dr. Laar van JM (2013). Leerboek reumatologie en klinische immunologie. Houten, Nederland: Bohn Stafleu van Loghum.
- Jochems AAF & Joosten FWMG (2000). Coelho Zakwoordenboek der Geneeskunde. Amserdam, Nederland: Elsevier/Koninklijke PBNA.
reumaleeft.com 
