Acceptance and Commitment Therapy (ACT) is eind jaren negentig ontwikkeld in Amerika en sinds begin van de 21ste eeuw ook in Nederland beschikbaar. De therapie is in korte tijd uitgegroeid tot een gevestigde gedragstherapie, die niet meer onder doet voor andere behandelingen bij chronische pijn. Ook bij reuma wordt deze therapie inmiddels veel toegepast en zijn de resultaten veelbelovend. ACT zou dan ook wel eens in de toekomst een belangrijk onderdeel van de behandeling bij reuma kunnen worden, naast de huidige primaire behandelingen. Maar wat maakt ACT nu zo succesvol en is het echt zo veelbelovend?
Wat is ACT?
De grondlegger van ACT is professor Steven Hayes. Hij heeft de therapie gebaseerd op de Relational Frame Theory (RFT). De kern van deze theorie draait om het vermogen om relaties te leggen tussen verschillende stimuli (Hayes, Barnes- Holmes & Roche, 2001). Een stimuli is een reactie die jij geeft op een bepaalde prikkel van buiten af. Denk hierbij aan de hond van Pavlov. Hiervan zegt RFT dat een stimuli een bepaalde betekenis of functie kan krijgen doordat er relaties worden gelegd met andere stimuli (Dursun, 2013). Als voorbeeld: je hebt na het wandelen pijn in je heup. Je legt vervolgens een link dat, je pijn in je heup hebt gekregen door het wandelen. Waardoor je vervolgens het wandelen gaat vermijden. De (angst) gedachte dat wandelen pijn doet is dan voor jou een reeële link, waarna jij je vervolgens gaat gedragen.
Een van de Nederlandse onderzoekers naar ACT, Jacqueline A Tjak, legt in een interview van VCGT magazine uit dat deze therapie het proces behandeld van hoe een persoon zich verhoudt tot gedachtes, gevoelens, herinneringen en lichamelijke sensaties (Steeneveld, 2015). De therapie stelt dat pijn, problemen en beperkingen, onvermijdelijk bij het leven horen en dat alle pogingen tot vermijding daarvan meer lijden met zich meebrengt. Dit betekend bijvoorbeeld dat het onvermijdelijk is dat je na het wandelen pijn in je heup krijgt. En door het wandelen te vermijden, je onnodig lijdt. En dat is de kern van ACT: het gaat erom hoe je ermee omgaat en dat je accepteert wat er speelt. In dit geval betekend dit het accepteren dat de pijn erbij hoort als je gewandeld hebt. Je bereikt deze acceptatie door je vermijdingsstrategieën op te geven en te leven in het huidig moment volgens je eigen persoonlijke waarden. Om dit te bewerkstelligen staan er zes vaardigheden centraal: verheldering van waarden, aanvaarding, cognitieve defusie, mindfullness, het observerende zelf en de waarden in de praktijk (Hayes et al., 2006; A-Tjak & de Groot, 2008; Veehof, Schreurs, Hulsbergen, & Bohlmeijer, 2010).
Waarom succesvol?
Sinds ACT zich in Nederland gevestigd heeft, zijn er verschillende onderzoeken gedaan naar de effectiviteit van de therapie bij verschillende patiëntengroepen. Zo blijkt dat ACT een effectief hulpmiddel is bij het behandelen van chronische pijn (Van Dreumel, Pol, & Jansen, 2014). Ook is de therapie effectief bevonden bij onder andere (psychische) stoornissen als depressie, angststoornissen en psychotische stoornissen (Van Dreumel, Pol, & Jansen, 2014).
En die effectiviteit is hoog. Vaak nog hoger dan bij andere gedragstherapieën. Het gaat dan met name om de ervaring en de tevredenheid van de chronische pijn patiënten (Dursun, 2013).
Het succes zit hem dan ook vooral in de ervaringen van de patiënten, die na de therapie een voor hen volwaardiger leven kunnen leiden. De patiënten hebben handvaten gekregen om zich aan te kunnen passen aan de situatie. Ze zijn in staat om positiever in het leven te staan en succesvolle copingsstrategieën toe te passen.
Zijn er ook nadelen?
ACT is een therapie welke vooral gericht is op het veranderen van je emotionele flexibiliteit en je pijn ervaring. Maar het vermindert niet je daadwerkelijke pijn. Ondanks dat de therapie als een Evidence based therapie beschouwd wordt, lijken de onderzoeken die dit staven vooral uitgevoerd te worden door voorgangers van deze therapie. Er is dan ook weinig kritisch tegengeluid te horen over de uitgevoerde onderzoeken, die vaak kleinschalig zijn.
Daarnaast is er weinig onderzoek gedaan naar de effectiviteit op de langere termijn. Ben je in staat om gedurende je leven de verkregen handvaten te blijven toepassen?
Al met al, kan er gesteld worden dat er meer onderzoek nodig is om de effecten op de korte en langere termijn beter in kaart te kunnen brengen. Omdat het een vrij nieuwe vorm van therapie is, heeft dat tijd nodig. Ook voor het ontwikkelen van kwalitatieve richtlijnen en opleidingen hierin. Hoe meer (grotere) revalidatiecentra ermee gaan werken, hoe meer inzicht er komt.
Neemt niet weg dat de effectiviteit op de tevredenheid en de toepasbaarheid in het dagelijks leven bij de patiënten groot is. Hierdoor is de therapie zo succesvol. Het is dan ook een kwestie van tijd dat deze behandeling naast de reeds gevestigde behandelingen bij reuma standaard ingezet gaat worden.
Meer weten?
Wil je meer weten over reuma of behandelingen bij reuma? Of wil je meer weten over werken en re-integreren met reuma? Misschien wil je wel meer weten over mijn persoonlijke verhalen over leven met reuma? Dan zijn onderstaande blogs wellicht voor jou ook interessant.
Bronnen
A-Tsjak, J.,& de Groot, F (2008). Acceptance & Commitment Therapy. Een praktische inleiding voor hulpverleners. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Dahl, J.C. & Lundrgen, T.L. (2006). Living beyond your pain:Using acceptance and commitment therapy for chronic pain. Oakland:New Harbinger.
Dahl, J.C., Wilson, K.G., Luciano, C. & Hayes, S.C. (2005). Acceptance and commitment therapy for chronic pain. Reno:Context Press.
Dreumel van, M. Pol, S. & Jansen, W. (2014). ACT: waarde(n)vol of waardeloos? Een verkennende studie naar de effectiviteit van Acceptance and Commitment Therapy bij persoonlijkheidsstoornissen.Groepstherapie.nl 9 (4), 9-24. https://www.groepspsychotherapie.nl/images/tijdschriftartikelen/ACT.pdf
Dursun, B. (2013) Acceptance and Commitment Therapy(ACT) door de bril van de chronische pijn patiënt, roze of niet?. Geraadpleegd van https://essay.utwente.nl/64064/1/Dursun%2C_B.-s0216453%28verslag%29.pdf
Hayes, S. C., Barnes-Holmes, D., & Roche, B. (Eds.). (2001). Relational frame theory: A post- Skinnerian account of human language and cognition. New York: Plenum Press.
Hayes, S. C, Strosahl, K. D, Bunting, K., Twohig, M, & Wilson, K. G. (2004). What is Acceptance and Commitment Therapy? In S. C. Hayes & K. D. Strosahl (Eds.), A practical guide to Acceptance and Commitment Therapy (pp. 3-29). New York: Springer-Verlag.
Hayes, S.C., Strosahl, K.D., & Wilson, K.G. (2006). ACT een experientele weg naar gedragsverandering. Amsterdam: Harcourt Assessment BV.
Steenveld, M. (2015). Interview met Jacqueline A-Tjak. Geraadpleegd van https://www.msteeneveld.nl/wp-content/uploads/2015/01/2015-05-VGCt-online-magazine-Interview-Jacqueline-A-Tjak.pdf.
Veehof, M., Schreurs, K., Hulsbergen, M. & Bohlmeijer, E. (2010). Leven met pijn: de kunst van het aanvaarden (7de editie). Amsterdam, Nederland: Uitgeverij Boom.
reumaleeft.com 